CUNG TRẦM TƯỞNG NỖI BUỒN HIỆN SINH

CUNG TRẦM TƯỞNG

NỖI BUỒN HIỆN SINH

                                                                    Ngô Quốc Sĩ

                Cung Trầm Tưởng sinh quán tại Hà Nội, vào Sài Gòn, học  trung học Chasseloup Laubat.

          Năm 1952, ông sang Pháp du học, tốt nghiệp trở về nước phục vụ ngành không quân của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.  Hai bài thơ "Mùa thu Paris" và "Vô Đề” của ông  xuất hiện trong tuyển tập Đất đứng của Mặc Đỗ Vũ Khắc Khoan Nghiêm Xuân Hồng làm nhiều nguời chú ý.

          Năm 1958, ông chủ trương tờ Văn nghệ mới và cộng tác thường xuyên cho các tạp chí Sáng tạo, Hiện đại, Nghệ thuật, Văn, Khởi hành...

          Năm 1962, ông sang Hoa Kỳ du học, đậu Tiến sĩ khí tượng, trở về Sài Gòn tiếp tục làm việc trong binh chủng Không quân Việt Nam Cộng hòa.

          Ông bị bắt đi tù cộng sản 10 năm. 

          Năm 1993, ông sang định cư tại Hoa Kỳ..

          Ông đã cho xuất bản nhiều tác phẩm như Tình ca, Lục bát Cung Trầm Tưởng,  Lời viết hai tay, Bài ca níu quan tà, Một hành trình thơ 

          Thơ Cung Trầm Tưởng, theo Thụy Khuê, “ thường có giọng buồn. Nhưng là giọng buồn nguyên thủy, gợi nỗi cô đơn hiện sinh, khi con người nhận thức lại chính mình..” Qủa thế, Thơ Cung Trầm Tưởng luôn luôn phảng phất một chút gì bi đát của kiếp người, từ nỗi sầu thu, sầu đông,  đến sầu đời cũng như sầu  chinh chiến .

           Về nét buồn thu, người ta không thể quên Tương Phố, Lưu Trọng Lư, Văn Cao..Nay Cung Trầm Tưởng lại chuyên chở mối sầu thu trong những vần điệu mới hơn và truyền cảm hơn.

                   Mùa thu Paris
                   Trời buốt ra đi
                   Hẹn em quán nhỏ
                   Rưng rưng rượu đỏ tràn ly.. 

                   Mùa thu! mùa thu
                   Mây trời âm u
                   Yêu người độ lượng
                   Trông em tâm tưởng, giam tù

          Thu buồn thực đó, nhưng anh còn được hẹn em nơi quán nhỏ, đến như đông buồn thì da diết hơn, vì tay phải rời tay, từ giã hơi ấm để đong đầy tuyết giá:

                   Lên xe tiễn em đi.

                   Chưa bao giờ buồn thế

                   Trời mùa Đông Paris.

                   Suốt đời làm chia lỵ..

          Tuyết giá trên tay, tác giả đã tìm hơi ấm trên môi để tô điểm cho khoảnh khắc chia ly:

                   Tiễn em về xứ Mẹ

                   Anh nói bằng tiếng hôn

                   Không còn gì lâu hơn.

                   Một trăm ngày xa cách

                    Tuyết rơi mỏng manh buồn.

                   Ga Lyon đèn vàng

                   Cầm tay em muốn khóc

                   Nói gì cũng muộn màng

          Với tâm hồn đa cảm của người nghệ sĩ, Cung Trầm Tưởng cũng canh cánh bên lòng mối sầu nhân thế, như  một nỗi buồn triết lý mà hầu hết các nhà thơ đều mang cùng tâm trạng.  Cuộc đời nói chung vẫn chỉ là chốn bi ai, con người dắt tay nhau đi tìm ấm cúng an lạc, nhưng mãi vẫn là kẻ lạc loài cô đơn giữa dòng đời nổi trôi:

                   Em có nghe dồn giã
                   Bước ai vất vả
                   Bóng ai chập chờn
                   Hồn ai cô đơn
                   Say sưa tìm về ấm cúng..
                   Em có nghe bi ai
                   Tình ai ấp úng
                   Thương ai lạc loài
                   Ăn mày sáng lạn một ngày mai 

          Đi tìm ấm cúng, nhưng tất cả đều lạnh giá, bởi lẽ tất cả chỉ là ngõ cụt bí lối. Rốt cuộc, con người vẫn là kẻ không nhà, lang thang trên đường đời trăm ngả:

                   Em có nghe mơ hồ
                   Bước ai thao thức
                   Gõ nhịp hẹn hò
                   In dài ngõ cụt
                   Bóng ai giang hồ
                   Bên nớ bên ni đêm lạnh cả
                   Lạnh đêm mà chẳng lạnh vuông                                   phòng 

          Bên nớ bên ni đều lạnh giá, nhà thơ chỉ còn đi tìm hơi ấm trong men rượu. Nhưng nếu nguời xưa đã cảm thấy “túy tự túy đảo sầu tự sầu” thì tác giả cũng chẳng tìm thấy gì hơn, ngoài những mảnh vở của thủy tinh, của cuộc đời, vẳng lên thành tiếng cười cuồng nộ:    

                   Đêm nay say đất lở
                   Em có nghe rạn vỡ
                   Ra muôn mảnh ly rơi
                   Pha lê vạn chuỗi cười

          Trong tiếng cười cuồng nộ như điên dại, tác giả đã nhận ra chân lý của cuộc đời. Như  một chúng sinh tỉnh ngộ, Cung Trầm Tưởng đã nhìn thấy chân tướng của kiếp người như một giấc mê:

                    Sống là một thứ đi buôn
                   Mang thân bán vốn, còn hồn cho thuê
                   Mỗi ngày một giấc ngủ mê
                   Sớm đi ảo mộng, tối về cưu mang

          Một khi đã nhìn thấy chân tướng cuộc đời, tác giả cũng đã nhận ra chân tướng của chính mình,như một kẻ lang thang không nhà, vất vưởng giữa chốn bụi hồng. Thân phận tác giả cũng chính là thân phận dân Việt lưu vong, trôi dạt giữa biển khơi, nước trời mênh mông:

                Bát cơm miếng cháy khê vàng
                   Miệng chua khó nuốt, địa đàng khó                                     lên
                   Trăm năm trăm thứ tủi phiền
                   Vấn vương rồi cũng vô duyên một đời
                   Đêm nằm nghĩ biển thèm khơi
                   Nghe mây hồn dạt nước trời mênh                                   mông

          Sầu thu, sầu đông tuy hiu hắt, nhưng vẫn còn bóng dáng em trong lòng. Sầu nhân thế tuy não nuột, nhưng có thể  mượn ruợu giải khuây. Còn mối sầu chinh chiến thì quay quắt đến tủi hận, làm cho tác giả cảm thấy ray rứt khôn nguôi. Nỗi bi đát của chiến tranh hiển hiện với hình ảnh chết chóc của bia mộ, tang tóc của khăn sô:

                    Ngồi trông úp xuống trần mây
                   Cỏ xanh bia mộ đã dầy ngút quên
                   Chiều nhoà về xứ không tên
                   Thời gian hoá đá chồng lên tuổi đời

                   Ngồi trông vút bóng chim dơi
                   Rồi ghê lạnh cả đất trời thâm sâu
                   Sương - khăn - sô lấy phủ đầu
                   Che hồn ẩm mốc mối sầu âm dương

          Từ cỏ xanh bia mộ, từ khăn sô phủ đầu , tác giả đã thầm gọi con người và gọi trời đất trong đêm, gởi ước mơ hòa bình như một lời kinh đêm:

                Gọi sang phía người
                   Nửa đêm chuông hưu chiến
                   Pháo nổ đón xuân sang
                   Mười phương kinh cầu nguyện
                   Hoà bình này vĩnh viễn

          Trong ước mơ hòa bình, hình ảnh Tổ Quốc an khang thoáng hiện. Tác giả đã nhìn thấy trăm con Lạc Việt quây quần trên lòng mẹ tay cha:

                   Mẹ Tổ quốc an khang
                   Sinh trăm con kháng kiện
                    Trên quê cha vinh hiển

          Rồi mơ cũng chỉ là mơ!Cuối cùng, tất cả chỉ là giá lạnh, sương rơi, mưa tuôn, hồn dạt..Trăm thứ tủi phiền đã làm cho mịệng chua khó nuốt. Giờ đây chỉ còn em, chỉ còn em là hơi ấm duy nhất và là vị ngọt cuối cùng:

                   Bên ngoài liếp ngỏ sương rơi
                   Bên trong kín gió ấm ơi là tình!...

          Thế là vũ trụ đã thu nhỏ lại. Nhân loại còn 2 người. Cuộc đời vỏn vẹn chỉ có anh và em, là thực, là hạnh phúc..Cung Trầm Tưởng đã tìm thấy chân lý cuộc đới là Tình yêu..Bên trong kín gió ấm hơi là Tình..