Hồ Trường

NGHẸN NGÀO CAY ĐẮNG

Tự do Báo chí Quốc tế là giải thưởng hàng năm do tổ chức phi chính phủ CPJ trao cho những cá nhân được chọn vì có hành vi dũng cảm trong việc bảo vệ tự do báo chí ở khắp nơi trên thế giới.

Blogger Nguyễn Ngọc Như Quỳnh "Mẹ Nấm" là người Á châu duy nhất trong bốn nữ nhà báo đoạt giải năm nay, và cũng là nhà báo duy nhất đoạt giải khi đang bị giam cầm.

'Vừa nghẹn ngào, vừa cay đắng'

Trả lời phóng viên BBC ở Bangkok, bà Nguyễn Tuyết Lan ngập ngừng:

"Nghe tin tôi chỉ có một thoáng vui, nhưng thật ra là vừa nghẹn ngào, vừa cay đắng... [khi nghĩ về] cái giá Quỳnh phải trả để nói lên sự thật mà Quỳnh đã viết, đã nói từ năm 2009 đến bây giờ..."

Bà cho biết lần gần nhất bà gặp Blogger Mẹ Nấm là hôm 31/5, ở trại giam số 5 Yên Định, Thanh Hóa.

"Nhưng tôi đang rất lo lắng, vì Quỳnh nói từ ngày 5 - 11/6 nó tuyệt thực phản đối cách đối xử trong tù."

"Quỳnh ốm và không nhận thức ăn trong trại, vì nói thức ăn trong trại rất là lạ và khó chịu, chỉ ăn đồ ăn nhà gửi hàng tháng. Mà có 5 ký một tháng thì tôi không biết Quỳnh sống ra sao."

Về việc blogger Như Quỳnh được nhận thêm giải thưởng, bà Tuyết Lan nói tiếp:

"Tôi muốn tri ân các tổ chức đã trao giải cho Quỳnh, vì như vậy họ đã công nhận những điều Quỳnh làm là đúng, và muốn tri ân những người đã ủng hộ, mong mọi người tiếp tục nâng đỡ chúng tôi bằng cách này hay cách khác."

"Khát vọng của tôi, với tư cách là một người bà và là một người mẹ, tôi mong con tôi được trả tự do, để ở bên hai đứa con nhỏ."

"Thời gian qua con tôi đã trải qua nhiều những nhục hình bất công, và những điều con tôi làm đã được công nhận là đúng, tại sao không thả con tôi ra?"

"Lúc Quỳnh gặp lại bé Gấu (con trai út 6 tuổi của bà Quỳnh), Gấu có nói 'Mình đi về đi mẹ à, tôi bảo 'Mẹ không về được', Gấu nó nhìn ngơ ngác," bà Lan kể lại.

"Qua tấm kính dày đó, Quỳnh chỉ có thể nói với Gấu qua điện thoại là 'Mẹ không làm gì sai nhưng người ta bắt mẹ rồi, lớn lên con sẽ hiểu,' bà Lan nghẹn ngào.

Trong thông cáo báo chí phổ biến hôm 14/6, xướng danh 4 nhà báo nữ được trao giải, CPJ có đoạn viết về Mẹ Nấm: "Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, một trong những bloggers độc lập nổi bật nhất Việt Nam, được biết đến nhiều nhất với tên bút là "Mother Mushroom".

"Blogger Mẹ Nấm bị giam giữ kể từ năm 2016 về các cáo buộc tường trình về những vấn đề nhạy cảm bị kiểm duyệt bởi các phương tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát, bao gồm việc chính quyền lấy đất của dân, suy thoái môi trường và sự tàn bạo của cảnh sát."

Song song với việc công bố tên những người được trao giải, CPJ cũng thúc giục chính phủ Việt Nam "trả tự do cho Mẹ Nấm ngay lập tức.

Blogger Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh từng bị bắt giữ chín ngày hồi năm 2009 khi kêu gọi mọi người chú ý tới vấn đề Trường Sa, Hoàng Sa và việc khai thác bauxite. Giới chức nói khi đó bà được thả bởi "phạm tội lần đầu" và "cam kết ăn năn hối cải".

Tháng 6/2017, blogger Mẹ Nấm bị Tòa án Nhân dân tỉnh Khánh Hòa tuyên án 10 năm tù vì tội "Tuyên truyền chống phá nhà nước" trong phiên sơ thẩm.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ sau đó kêu gọi Hà Nội trả tự do cho bà Quỳnh 'ngay lập tức'.

Cuối tháng 11/2017, Tòa án Nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng cho rằng không có căn cứ xét giảm án, bác kháng cáo và giữ nguyên án 10 năm tù với Nguyễn Ngọc Như Quỳnh.

29/6

Nhiều lần đoạt giải thưởng

Nếu Blogger Mẹ Nấm nhiều lần bị nhà nước Việt Nam bắt bớ, thì bà cũng từng đoạt nhiều giải thưởng.

Năm 2010, bà đoạt giải Hellman/Hammett của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

Năm 2015, bà đoạt giải Người Bảo vệ Quyền Dân sự của tổ chức Civil Rights Defenders.

Năm 2017 bà được giải Phụ nữ Dũng cảm Quốc tế của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ.

Buổi lễ trao giải Tự do Báo chí Quốc tế 2008 sẽ diễn ra ngày 20/11 năm nay, tại thành phố New York.

Và như những lần trước, chiếc ghế dành cho bà trong lễ trao giải năm nay chắc sẽ không có người ngồi.

Hoa Kỳ vinh danh Blogger Mẹ Nấm là phụ nữ quả cảm

Truyền thông nhà nước nói gì?

Truyền thông nhà nước hôm 10/10/2016 đồng loạt đưa tin Nguyễn Ngọc Như Quỳnh "có quá trình hoạt động chống đối quyết liệt" và "ngày càng nguy hiểm", và bị truy tố phạm tội tuyên truyền chống nhà nước theo Khoản 1 Điều 88.

Bản tin của VietnamNet liệt kê các hoạt động được cho là "phản động" của bà Như Quỳnh, trong đó có việc viết bài trên trang blog cá nhân "Mẹ Nấm", nhận tiền của Việt Tân để "in áo phản đối dự án bauxite Tây Nguyên".

Báo Tuổi Trẻ nói việc khởi tố được đưa ra sau khi giới chức có kết luận giám định đối với 400 bài viết trên trang Facebook cá nhân của bà Như Quỳnh cùng một tập tài liệu có tiêu đề "Stop Police Killing Civillians - SKC" ("Chấm dứt tình trạng cảnh sát giết hại dân thường") mà giới chức xác định là do bà biên tập.

Đáng chú ý, giới chức xác nhận các thông tin trên đều được lấy từ "các báo điện tử, trang thông tin điện tử trong nước", và cho rằng đó là hành vi "rất thù nghịch với lực lượng công an", báo Tuổi Trẻ dẫn lời cơ quan an ninh điều tra thuộc Công an tỉnh Khánh Hòa.

Những hình ảnh trong chương trình truyền hình an ninh về việc khám xét nhà bà Như Quỳnh cho thấy trong số những thứ công an tìm thấy có các tờ giấy, khẩu hiệu in chữ "Khởi tố Formosa" hay "Cá cần nước sạch, Nước cần minh bạch