LÊ THƯƠNG NỖI LÒNG CÔ PHỤ

LÊ THƯƠNG

NỖI LÒNG CÔ PHỤ

             

                                                                     Ngô Quốc Sĩ

            Lê Thương tên thật là Ngô Đình Hộ, sinh quán, tại Hà Nội, trong một gia đình bố mẹ là nghệ sĩ cổ nhạc. Một bài viết khác cho rằng Lê Thương sinh tại Nam Định. Năm 1935, Lê Thương hành nghề dạy học ở Hà Nội, sau đó ông chuyển về dạy ở Hải Phòng.

          Năm 1941, Lê Thương vào miền Nam sống tại Sài Gòn.Tuy là một nhạc sĩ tài danh, nhưng nghề chính của ông là dạy học. Lê Thương cũng từng làm công chức ở Trung tâm Học liệu, bộ Quốc gia Giáo dục và là giảng viên truờng Quốc Gia Âm Nhạc và Kịch Nghệ thời Việt Nam Cộng Hòa.

          Mang tên Lê Thương như một định mệnh, từ đó, dòng nhạc Lê Thương đã chan chứa một mối sầu thương dành cho những người đàn bà mang số phận hẩm hiu như một thiếu nữ khuê các nơi cô phòng, một cô sơn nữ nơi rừng núi, hay một chinh phụ mòn mỏi chờ chồng từ chiến địa xa xăm.

          Trước hết, Lê Thương đã biểu tỏ mối cảm thương sâu xa đối với những người thiếu nữ khuê các, vì hoàn  cảnh, phải giam mình cô đơn trong bốn bức tường vắng lạnh, đành  muợn dây tơ, tiếng đàn để giải bày tâm sự u uất:

                  Đàn xuân tủi lòng
                   Nảy cung đợi mong
                   Reo ai oán trong khuê phòng
                   Tình tang tang tính, tình tang tang tính                      tính tình
                   Lạnh lùng cơn gió ngoài đông
                   Ngồi se chỉ hồng
                   Hỏi ai hiểu không

          Hỏi ai hiểu không? Không nói thì ai cũng hiểu rằng, bao lần lòng  tan nát như dây tơ đứt đoạn vì tình duyên lỡ làng”

                Đàn bao tuổi rồi, đàn ca chẳng ngơi
                   Bao dây đứt trong quãng đời
                   Tình tang tang tính tính tình
                   Tình tang tang tính tính tình
                   Của tình duyên số mạng người
                   Đàn ca nửa lời
                   Để cung nhẹ lơi 

          Tiếp đến, Lê Thương đã trải rộng con tim đến những cô gái miền sơn cước, bông hoa rừng  chân chất, tình cờ gặp gỡ bén duyện rồi cũng chia xa, đã để lại trong lòng tác giả một kỷ niệm khó quên:

                Trèo lên đỉnh non cao, lên đỉnh non                                  cao 
                   Bỗng đâu gặp gỡ tình cờ 
                   Một nàng sơn nữ hững hờ trong mây 
                   Tóc cô trong gió lẳng lơ 
                   Trong nắng vàng rỡn cặp má hồng                                   tươi 
                   Mắt như nước lặng in trời 
                   Cánh đào thắm nét miệng cười như                               mơ 

        Nhưng đời là thế! Hợp rồi tan. Gặp rồi chia tay. Trời tình đắm đuối, cũng đành xa nhau, chỉ còn ấp ủ hình bóng người tình sơn cước trong mộng :

                Làn sóng xuân vờn mắt say
                   Tình xuân nồng đượm đôi mày thanh                           thanh
                   Cười Xuân đắm đuốí trời tình
                   Lòng ta như muốn tan thành hư không

                   Ta ôm thiếu nữ trong lòng
                   Người yêu thoát biến thành bông hoa                             rừng 

        Đậm nét nhất trong dòng nhạc Lê Thương là nỗi lòng cô phụ qua trường ca Hòn Vọng Phu. Có thể nói Hòn Vọng Phu là trường ca phổ thông nhất và truyền cảm nhất trong dòng nhạc Việt, mỗi lần cất lên đều làm cho khán thính giả nức nở thổn thức.

           Cảnh xuất quân xem thật hùng tráng. Hình ảnh chinh phu hớn hở theo lệnh vua lên đường chống ngoại xâm:

                   Ngựa phi ngoài xa hí vang trời,
                   Chiêng trống khua trăm hồi,
                   Ngần ngại trên núi đồi,
                   Rồi vọng ra khắp nơi..

                   Phía cách quan sa trường,
                   quan với quân lên đường,
                   hàng cờ theo trống dồn
                   ngoài sườn non cuối thôn,
                   phất phơ ngậm ngùi bay .

          Oai hùng thật đó, nhưng vẫn ngầm chứa một chút gì ngậm ngùi, vì tiễn chàng ra đi, nào ai có biết sẽ hẹn ngày về? Số phận người trai thời chiến như treo trên ngọn chỉ mành:

                    Vui ra đi rồi không ước hẹn ngày về,
                   Ai quên ghi vào gan đã bao nguyện                              thề.
                   Nhìn chân trời xanh biếc bao la,
                   Người mong chờ vẫn nhớ nơi xa
                   Bao nhiêu năm bồng con đứng đợi                               chồng về,
                   Bao nhiêu phen thời gian xóa phai lời                              thề,
                   Người tung hoành bên núi xa xăm,
                   Người mong chồng còn đứng muôn                                   năm

          Thế rồi những lo âu buổi tiễn đưa đã biến thành hiện thực. Người đi đi mãi không về. Thiên nhiên đã thay đổi, cây rừng đã già cội, nhưng người đi vẫn biền biệt. Nàng mỏi mòn chờ đợi  như xác lá:

                   Khi tướng quân qua đồi, kéo quân,                                 quân theo cờ,
                   Đoàn cỏ cây hãy còn trẻ thơ,

                   cho đến bây giờ đã thành đoàn cổ thụ                              già
                   Mà chờ người đi mất từ ngàn xưa,
                   Nàng đứng ôm con, xem chàng về hay                             chưa? Về hay chưa?

          Hỏi để mà hỏi, chứ người chiến sĩ lên đường đâu dám hẹn ngày về? Chờ mong trong tuyệt vọng, nàng đã khô héo, hoá đá. Ngậm ngùi thay! Cảm thương cho người vợ chung thủy, hóa đá chờ mong. Thật đẹp mà cũng thật buồn!!

                   Có ai xuôi vạn lý nhắn đôi câu giúp                            nàng,
                   Lấy cây hương thật quý, thắp lên                              thương tiếc chàng.
                   Thôi đứng đợi làm chi, thời gian có                         hứa mấy khi sẽ đem đến  trả đúng kỳ
                   Những người mang mệnh biệt ly

            Tuy không đậm nét bằng nỗi buồn chinh phụ, nhưng dòng nhạc lê Thương cũng phản ảnh lòng yêu nước và dân tộc rất đậm đà. Ông đã dùng nốt nhạc để chuyên chở nỗi lòng tha thiết với quê hương:

                    Tang tính tịch tình tang, tang tính tịch                         tình tang
                    Đàn kia tiếng âm vang kêu cố quốc sa                             trường 

                    Núi cao đứng tựa cửa ngàn
                    tang tính tịch tình tang tang
                    tang tính tịch tình tang tình
                    Nhiều khi gió táp phũ phàng, phũ                               phàng non sông
                    tang tình sông 
                    cũng nuôi biết bao chờ mong.. 

          Từ lòng yêu non sông, Lê Thương đã muốn đầu tư tim óc vào tuổi trẻ Việt Nam. Ông đã coi học sinh là tương lai Tổ Quốc:

                   Học sinh là người tổ quốc mong cho                             mai sau. 
                   Học sinh xây đời niên thiếu trên bao                              công lao.
                   Lúc khắp quốc dân tranh đấu hy sinh                          cho nền độc lập.
                   Học sinh nề chi tuổi xanh trong lúc                               phấn đấu.
                   Đem hết can tràng của người Việt                                  Nam tiến lên!
          Tác giả đã nhắn nhủ học sinh phải rèn tâm luyện chí, chờ ngày phục vụ dân nước:
                   Học Sinh là mầm sống của ngày mai.
                   Nung đúc tâm hồn để nối chí lớn.
                   Theo các thanh niên sống vì giống nòi.
                   Liều thân vì nước, vì dân mà thôi

          Yêu người, yêu nước tin vào tuổi trẻ. Lê Thương đã gói trọn niềm tin trong tay bé thơ rời tay mẹ xuống núi với lưỡi kiếm Kinh Kha diệt trừ bạo tặc:

                   Đời mong đợi thằng con
                   Ngày nào nó xuống núi non
                   Xuất chinh với cả mối thù
                   Nối lại giống nòi chinh phu
                   Nối lại giống nòi chinh phu....