ÁO DÀI VẺ ĐẸP TRUYỀN THỐNG DÂN VIỆT ®

ÁO DÀI

VẺ ĐẸP TRUYỀN THỐNG DÂN VIỆT ®

                                                             Ngô Quốc Sĩ

          Trang phục truyền thống của một dân tộc thường thể hiện bản sắc và văn hóa của dân tộc đó. Chiếc áo Kimono của Nhật nói lên vẻ qúy phái kêu sa của người đàn xứ phù tang. Chiếc áo dài phủ đầu che mặt của người đàn bà Ả Rập thể hiện vẻ kín đáo và khiêm tốn của người phụ nữ Hồi Giáo. Riêng Việt Nam, chiếc áo dài  đã thể hiện đấy đủ nét thanh lịch và duyên dáng của người phụ nữ Việt Nam. Chính vì thế, thi ca cũng như hội họa đã tô điểm cho chiếc áo dài những nét thanh tú, thể hiện bản sắc và chuyên chở tình tự dân  tộc Việt.

          Trong đời sống thường nhật, chiếc áo dài không chỉ dành riêng cho người con gái, mà trai làng cũng mặc áo dài trong ngày thường cũng như ngày hội, đặc biệt là ngày Tết. Trường hợp chiếc áo sứt chỉ bỏ quên trên cành hoa sen khi tát nước đầu đình, rất có thể là áo dài, bởi lẽ  đình làng là nơi hội hè, tế lễ và múa hát, nên tà áo đã được hư cấu  làm nhịp cầu tỏ tình giữa trai gái làng quê:

                   Áo anh sứt chỉ đường tà

                   Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu

                   Áo anh sứt chỉ đã lâu

                   Mai mượn cô ấy vào khâu cho cùng..

          Có khi, chiếc áo dài cũng được sử dụng để thổ lộ nỗi cô đơn của người con trai chưa vợ, như thể chờ mong ai đó khâu vá tâm tình:

                   Áo anh đứt cúc đứt khuy

                   Quần anh đứt đũng lấy chi hoa hòe?

          Qua thi ca tiền chiến, chiếc áo dài đã xuất hiện với những nét duyên dáng, tô điểm cho người con gái Việt thành những tiên nga giáng trần.

Với Huy Cận, chiếc áo dài trắng tỏa mộng mơ như suối

trong, như sao sáng và hương thơm ngạt ngào:

          Dịu dàng áo trắng trong như suối,

          tỏa phát đôi hồn cánh mộng bay..

          Áo trắng đơn sơ mộng trắng trong

          Hôm xưa em đến mắt như lòng

          Nở bừng ánh sáng em đi đến

          Gót ngọc dồn hương bước tỏa hồng 

                Với Nguyễn Bính, chiếc áo dài đã trở thành nơi trú ngụ của hồn anh, như hoa cỏ may theo gió bay đậu trên áo em:

                    Hồn anh như bông cỏ may

                    một chiều cả gió bám đầy áo em

Còn Hàn Mặc Tử thì chiếc áo dài thấp thoáng như bóng em chấp chờn ẩn hiện, không biết tình ta có thật hay chỉ là hư ảo?

          Mơ khách đường xa khách đường xa

          Áo em trắng quá nhìn không ra 

          Ở đây sương khói mờ nhân ảnh

          Ai biết tình ai có đậm đà   

 Qua thơ Đinh Hùng, tà áo dài khép mở lại chuyên chở bao tâm tư thầm kín, chan hoà với gió núi làm rung động cả làn mi:

          Em đến như mây, chẳng đợi kỳ,
          Hương ngàn gió núi động hàng mi. 
          Tâm tư khép mở đôi tà áo,
          Hò hẹn lâu rồi - Em nói đi 

Tô Vũ ghi lại vẻ đẹp của tà áo dài với hương nồng và mắt huyền trìu mến, sưởi ấm lòng người, bằng nét nhạc lâng lâng:  

          Em đến thăm anh,

          người em gái,

          tà áo hương nồng,

          mắt huyền trìu mến

          sưởi ấm lòng anh...

       Bước vào thi ca hiện đại, tà áo dài lại càng duyên dáng hơn và thi vị hơn. Nguyên Sa vẽ hình ảnh chiếc lụa của em đã làm anh cảm thấy chợt mát giữa trời nắng cháy, tạo nguồn thơ lai láng:

          Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát

          Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông

          Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng..

          Thơ của anh vẫn còn nguyên lụa trắng

Giữ màu lụa trắng trong hồn trong thơ, Nguyên Sa cũng ân cần dặn dò em cố giữ màu áo ấy muôn đời:  

          Em ở đâu, hỡi mùa Thu tóc ngắn?
                   Giữ hộ anh màu áo lụa Hà Đông 
                   Anh vẫn yêu màu áo ấy vô cùng
                   Anh vẫn yêu màu áo ấy em ơi

 Còn Phạm Thiên Thư lại nhìn thấy chiếc áo dài như trăng sáng, chiếu lấp lánh trên làn tóc em với sách vở nghiêng nghiêng:

          Áo tà nguyệt bạch

          Ôm nghiêng cặp sách

          Vai nhỏ tóc dài...

          Phạm Duy đã thay đổi chút ít lời thơ, và chuyển vào tà áo nguyệt bạch những nốt nhạc tuyệt vời, làm rung động hàng triệu con tim:

                   Em tan trường về 
                   Ðường mưa nho nhỏ 
                   Ôm nghiêng tập vở 
                   Tóc dài tà áo vờn bay …

                   Áo em ngày nọ 
                   Phai nhạt mây màu 
                   Âm vang thuở nào 
                   Bước nhỏ tìm nhau tìm nhau 

          Đẹp nhất là chiếc áo dài của Phạm Thiên Thư có một chút gì huyền ảo, có khi thỏ thẻ tiếng gọi, có khi chờ đợi khắc khoải, có khi  lại giả vờ mà triết lý tình yêu gọi là “ngụy tín” làm cho tình đẹp thêm, nồng thêm:

                                Áo em vạt tím ngàn sim,

                   nửa nao nức gọi, nửa im lặng chờ

                   Yêu nhau từ độ bao giờ

                   gặp đây giả bộ hững hờ khói bay

          Nguyễn Tất Nhiên, nhà thơ tài hoa bạc mệnh, lại nhìn thấy chiếc áo dài Việt Nam đẹp như giải lụa phất phới cả phương Đông, tô điểm cho bước chân ngà thêm đài các:

          Đài các chân ngà ai bước khẽ

          Nguyện theo tà lụa cả phương Đông.. 

                  Nhà thơ đã nhìn thấy chiếc áo dài với nét đẹp mềm mại, làm nổi bật những đường cong tuyệt mỹ của người con gái:

          Đò qua sông chuyến đầu ngày,

          người qua sông mặc áo dài buông eo

          Chiếc áo dài trông càng tình tứ hơn khi có lấm chút bùn dưới mưa, như thể gợn lên nét sầu dễ thương của người thiếu nữ:

          Đưa em về dưới mưa

          áo dài sầu hai vạt

          khi chấm bùn lưa thưa...

Luân Hoán cũng đã nhìn thấy chiếc áo dài như đôi cánh bướm lượn trên thảm cỏ xanh mướt, tạo cảm giác lâng lâng:

          Tà áo trắng xoè như đôi cánh lượn

          Trải dịu dàng trên cỏ mượt mà xanh

          Hoàng Anh Tuấn lại nhìn thấy chiếc áo dài như giải lụa trắng trải rộng nhớ thương trên dòng Hương Giang rạt rào:

                    Áo em lụa trắng sông Hương

                   Qua đò Thừa Phủ nhớ thương rạt rào

 Đến Quang Dũng thì tà áo dài buông hờn tủi khi người yêu phải rời tay nhau, nước mắt rưng rưng:

           Em đi áo mỏng buông hờn tủi

           Dòng lệ thơ ngây có dạt dào

Điểm đáng quan tâm là hôm nay, chiếc áo dài truyền thống càng ngày càng trở nên xa lạ với nếp sống mới, đặc biệt là cuộc sống tạm dung tại hải ngoại. Mong sao, chiếc áo dài vẫn đẹp mãi không những trong thi ca hội họa, mà trong cả đời sống thường nhật của người Việt Nam, như một nét đẹp văn hóa ngàn đời..