XUÂN QUÊ HƯƠNG TRONG THI CA

XUÂN QUÊ HƯƠNG TRONG THI CA

                                                               Ngô Quốc Sĩ

          Mùa xuân là mùa của tình yêu, đúng như thi sĩ Hà Thượng Nhân đã cảm nhận “Ngọn cờ vẫy gọi con dân  lại, Chỉ có tình yêu chỉ có xuân..”

Nhưng  tình yêu  gọi con dân lại không phải chỉ có tình nam nữ, tình gia đình, mà cốt yếu là tình non nước. Con dân gọi nhau về mừng xuân dưới ngọn cờ chính nghĩa dân tộc. Trước thềm năm mới, với hình ảnh quê hương canh cánh bên lòng, thiết tưởng chúng ta nên dành vài phút để thưởng thức xuân quê hương trong thi ca Việt Nam.

          Trước hết, hình ảnh mùa xuân đã trải lối cho Nguyễn Du đưa truyện Kiều vào kho tàng văn chương dân tộc,với sắc thái quê hương thật đậm đà:

                   Ngày xuân con én đưa thoi
                   Thiều-quang chín chục đã ngoài sáu                           mươi
                   Cỏ non xanh tận chân trời
                   Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

          Thế rồi, hình ảnh mùa xuân có cỏ non lê trắng còn có vẻ thân thương hơn với đàn em nhỏ tung tăng vui đùa dưới nắng xuân của Nguyễn Bính:

                    Từng đàn con trẻ chạy xum-xoe
                   Mưa tạnh trời quang nắng mới hoe
                    Lá nỏn cành non ai tráng bạc ?
                   Gió về từng trận gió bay đi .

          Thơ xuân tiền chiến thật óng ả, nhưng có lẽ tươi mát nhất là hình ảnh mùa xuân thấp thoáng trên tà áo cô thôn nữ bên giàn thiên lý của Hàn Mặc Tử, gợi lên một cảm giác thật ngây ngất:

                    Trong làn nắng ửng khói mơ tan
                   Đôi mái nhà tranh lấm-tấm vàng
                   Sột-soạt gió trên tà áo biếc
                   Trên giàn thiên-lý bóng xuân sang
                   Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
                   Bao cô thôn-nữ hát trên đồi
                   Ngày mai trong đám xuân xanh ấy
                   Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.”

          Tạm rời thơ tiền chiến để bước vào thi ca hiện đại, chúng ta phải nhắc tới thi sĩ Hà Thượng Nhân đã được tôn vinh là cây cổ thụ, tỏa bóng mát trong thi ca. Ông đã viết cả ngàn bài thơ về tình yêu, về tình người, về tình bạn, nhất là về tình nước. Mùa xuân trong thơ ông qủa thắm đượm tình quê hương dân tộc. Thi sĩ họ Hà đã ngậm ngùi trước mùa xuân tha hương:

                   Ta gặp Việt Nam trên đất Mỹ

                   Việt nam xuân cũng lạnh căm căm

                   Ta không trông thấy cây nêu cũ

                   Vẫn thấy hoa đào nở trước sân

          Mùa xuân tha hương dù vẫn có đào hồng mai thắm, lòng dân Việt vẫn ngậm ngùi, nhấp chén hồ trường mà lòng quằn quại, nhớ quê hương khổ đau:

                    Có phải thơ ta giờ lỗi vận

                   Đời ta cũng lỡ những cung đàn

                   Nguời về náo nức chăng, người cũ

                   Hồ trường còn mải nát tâm can

                   Chao ôi thơ đẹp như là Tết

                   Sao núi sông này vẫn cách ngăn

          Nhấp chén hồ trường của người chiến sĩ lỡ vận, Hà Thượng Nhân vẫn tin vào một ngày mai đất nước thanh bình, không còn bóng dáng loài qủy đỏ:

                   Ngọn cờ chính nghĩa giục ba quân

                   Những ai còn mất trong ngoài nước

                   Yêu nuớc không hề kể tháng năm

                   Bao giờ sông núi bình an lại

                   Mời nhau chén ruợu thật ân cần

          Bùi Giáng, tuy đuợc liệt vào dòng thơ ngông, nhưng mùa xuân quê hương của ông lại rất cảm động tha thiết, đầy tình tự dân tộc. Dù tóc có ngả màu, thì mùa xuân dân tộc vẫn xanh, và ngày trùng ngộ vẫn chờ đợi dân Việt:

                   Xin chào nhau giữa con đường 
                   Mùa xuân phía trước miên trường                            phía sau 
                   Tóc xanh dù có phai màu 
                   Thì cây xanh vẫn cùng nhau hẹn rằng..

                   Hỏi rằng: đất trích chiêm bao 
                   Sá gì ngẫu nhĩ mà chào đón nhau 
                   Thưa rằng: ly biệt mai sau 
                   Là trùng ngộ giữa hương màu Nguyên                       Xuân 

          Nếu mùa xuân quê hương của Bùi Giáng có cảm thức trùng ngộ nhẹ nhàng, thì mùa xuân quê hương trong thơ Trần Trung Đạo lại ray rứt rướm máu, thể hiện nỗi lòng thương nhớ quê nhà của nguời Việt tha hương, với tiếng khóc thầm nghẹn ngào:

                   Ai có về bên kia đất nước 
                   Thở dùm tôi hơi ấm quê hương 
                   Tôi, con én lạc mùa xuân trước 
                   Vẫn khóc âm thầm nơi viễn phương ..
                   Lòng tôi cũng bạc theo màu áo 
                   Chiếc pháo giao thừa đã tả tơi 
                   Chén rượu mừng xuân tôi chẳng uống 
                   Chỉ uống đêm nay những ngậm ngùi.

          Dòng thơ xuân của Ngô Minh Hằng bi đát và đắng cay hơn. Phải nói rằng, Ngô Minh Hằng xứng đáng là ngòi bút  chống cộng hàng đầu. Thơ Ngô Minh Hằng là những nhát chém vào tim bọn  đao phủ Hà Nội. Ngày đầu năm, Ngô Minh Hằng đã nghẹn ngào nhớ tới quê hương quằn quại:

                   Dân con đó, hai phần ba thế kỷ
                   Đã đau thương, oan khổ đến vô cùng
                   Bởi một lũ người mật đường lừa mị
                   Độc ác, bất lương, tâm địa gian hùng

          Phẫn uất trước bọn gian hùng, nhà thơ đã  chấp tay cầu nguyện Thượng Đế thương dân Nam đang bị đọa đày dưới bàn tay qủy đỏ với tâm nguyện có ngày về dựng lại quê hương:                                                                

                   Con có một quê hương đang băng hoại
                   Do tập đoàn tư bản đỏ tạo nên
                   Mà chúng con đang góp lòng dựng lại
                   Một nước Việt Nam dân chủ nhân                              quyền..

            Trong một cảm thức khác, nhà thơ Thái Tú Hạp đã khoác màu thiền vào thi ca, tô điểm cho mùa xuân quê hương một mầu thánh thiện:

                   Sáng nay
                   Nghe tiếng chuông ngân thánh thiện
                   Mùa xuân mời gọi thiêng liêng
                   Như chính lòng ta vô nhiễm
                   Vừa thức dậy bàng hoàng

          Bàng hoàng đó, nhưng với lòng vô nhiễm, hình như  đau khổ cũng dần lắng xuống, thương nhớ cũng dần vơi, nhường chỗ cho một tâm thái tĩnh lặng, như thể đi vào cõi không:

                    Lá lao xao hát thầm
                   Mùa xuân muôn năm cũ
                   Đã về trên đọt cây
                   Khi sương còn ngái ngủ

                   Trong vườn xuân hạnh ngộ
                   Hoàng lan hiu hắt tàn
                   Dấu chân về cuối phố
                   Nghe sầu vỡ trăm năm

          Cái đẹp ở đây là trong tĩnh lặng, nhà thơ ho Thái đã tìm thấy hạnh phúc đơn sơ bằng tình yêu  chân thật:

                   Những âm vang đã tắt lịm từ vực thẳm                       đau thương
                   Réo gọi ta về
                   Dựng lại căn nhà hạnh phúc..

                        Ta dắt díu em về
                   Trồng lại luống hoa
                   Nghe suối hát trong rừng Viên Giác
                   Đời có nhau chân thật tình yêu

          Nhưng hạnh phúc không dừng lại ở đây với tình yêu chân thật, với em, với người tình muôn thuở,  mà còn trải rộng tận sông núi, bởi lẽ tìm thấy mùa xuân trong em cũng chính là tìm thấy mùa xuân trên quê hương, trên non sông gấm vóc và trong lòng dân tộc kiêu hùng:

                      Bao giờ chim én lại
                   Mùa xuân sông núi ta
                   Mọc lên từ hơi thở
                   Từ mạch máu ra hoa

                   Báo tin cùng nhân loại
                   Ta cũng có mùa xuân
                   Ta vẫn còn đất nước
                   Tiếng gọi hồn Việt Nam

          Thái Tú Hạp báo tin cùng nhân loại về mùa xuân Việt Nam. Chúng ta, những người con dân đất Việt trong nuớc và ngoài nước cũng hân hoan báo tin cho thế giới, mùa xuân Tự Do Dân Chủ đang bừng khởi tại Việt Nam khi cơn bão lửa cách mạng đã châm ngòi..